سرطان خون (لوسمی)
سرطان خون يا همان "لوسمى" يکى از شايع ترين و مهلک ترين بيمارى هايى است که هر ساله تعدادى از افراد جهان را قربانى مى کند.
طبق تحقيقات، سلول هاى اجدادى يا همان سلول هاى بنيادين مغز استخوان اقدام به توليد گلبولهاى قرمز، گلبولهاى سفيد با نام عمده نوتروفيل، لنفوسيت، مونوسيت و نهايتا ذرات پلاکتى مى کنند. اين ها بخش جامد خون را تشکيل مى دهند و بخش مايع آن "پلاسما" نام دارد که حاوى پروتئين ها، املاح، هورمون ها و آب است.
تنظيم تعداد سلول ها در خون مستقيما به عهده عوامل کنترلى رشد در مغز استخوان هستند.
دکتر سيدمحسن رضوى، فوق تخصص بيمارى هاى خون و سرطان در گفتگو با "جامجم" مى گويد: منظور از سرطان خون اين است که سلول هاى اجدادى (بنيادين) مهار طبيعى رشد را برنمى تابند، يعنى زير بار قدرت کنترل بدن نمى روند و بى رويه تکثير مى کنند و در يک کلام لوسمى يعنى تکثير بى رويه سلول هاى بنيادين خون ساز در مغز استخوان که وقتى شروع به تکثير مى کنند، فقط همانند خود را توليد مى کنند و جلوى ساخت عوامل طبيعى ديگر سلولى را مى گيرند که نتيجه آن توليد يک رده سلولى بيش از حد طبيعى است که بالغ شده و با ايجاد سلول نهايى منجر به سرطان خون مزمن مى شود.
در اين نوع سرطان(سرطان خون مزمن) سلول بنيادين سرطانى شده و در حال تکثير بى رويه است و راه بلوغ سلولى باز است و معمولا بيمار سنى بالاى 50 سال دارد و ممکن است مدت ها و حتى سال ها دچار اين بيمارى باشد و از آن خبر نداشته باشد و به طور تصادفى در آزمايش هاى چکاپ از بيمارى خود مطلع شود يا اين که چندين سال بعد به دليل کاهش وزن ، بزرگى طحال، تعریق ،تب و خستگی پيش رونده مشخص شود که فرد به لوسمى مزمن دچار شده است.
ولى در لوسمى حاد تکثير بى رويه ى سلول هاى بنيادين خون ساز در مغز استخوان، در شرايطى که حتى بلوغ اين سلول ها هم ساقط شده است، سلول هاى بنيادين (Blast) شروع به تکثير سلول هاى مشابه خود مى کنند و مغز استخوان سرشار از اين سلول ها مى شود، بى آن که راه بلوغش باز باشد.
در لوسمى حاد، مغز استخوان با تعداد کثيرى سلول مواجه است که نه تنها جاى زيادى را براى ساير سلول هاى طبيعى اشغال کرده اند، بلکه حتى خودشان هم قادر به بلوغ و سير فرآيند رشد نيستند و نتيجه آن مى شود که فرد بيمار گلبول هاى سفيد، پلاکت ها و گلبول هاى قرمز خود را از دست مى دهد.
آمار نشان مى دهد علائم بالينى سرطان خون حاد به مراتب جدى تر از سرطان خون مزمن است که به شکل کم خونی، ضعف، بى حالى و رخوت از جانب گلبول هاى قرمز خود را نشان مى دهد و وقتى گلبول هاى سفيد کاهش پيدا مى کنند، عفونت هاى پرخطر فرد را تهديد به مرگ مى کند و هنگامى که پلاکت هاى خون افت کرد، فرد مستعد خونريزى هاى غيرعادى و غيرمترقبه مى شود.
دکتر رضوى با بيان اين که خونریزی ، تب و عفونت، ضعف و بى حالى و خستگى مى تواند از دلايل مراجعه فرد به پزشک باشد، عنوان مى کند: در برخورد با افراد مشکوک به سرطان لازم است مغز استخوان آن ها که سرچشمه ى سلول هاى خون ساز است، مورد بررسى قرار گيرد.
درمان
دکتر رضوى با بيان اين که امروزه سرطان خون مزمن (ميلوئيد) با کپسول هاى خوراکى درمان مى شود، در خصوص لوسمى مزمن لنفوئيد اذعان مى کند: اين نوع از سرطان بيشتر در سالمندان مشاهده مى شود و به قدرى سيرش آرام است که تا پايان عمر نيازى به درمان ندارد و گاهى به اندازه اى سريع رشد مى کند که با بهترين درمان ها هم بيش از چند ماه نمى توان به بيمار کمک کرد.
در حالى که در لوسمى حاد لنفوئيد که بيشتر در کودکان شايع است، در 80 درصد مواقع، بيمارى قابل درمان است و بالعکس آن، اين بيمارى در بزرگسالان سرنوشت درخشانى ندارد و کمتر از 30 درصد از آن ها در پايان 5 سال زنده مى مانند.
از هر 100 هزار نفر در طول سال، 10 تا 20 نفر به لوسمى حاد مبتلا مى شوند که عوامل محيطى و ژنتيکى در ايجاد آن نقش موثرى دارند.
عوامل محيطى همچون پرتوهاى راديواکتيو، پرتوهاى الکترومغناطيسى، داروهاى شيمى درمانى، بنزن و سیگار و عوامل ژنتيکى در بروز و ظهور سرطان ها نقش بسيار مهمى دارند، بنابراين بخشى از درمان هاى مدرن سرطان خون حاد بر پايه تغيير رفتار ژنتيکى سلول سرطانى پى ريزى شده است.
استفاده ازمیوه و سبزیجات مى تواند سيستم ايمنى افراد را تا حدى قوى نگه دارد و مانع از بروز برخى از سرطان ها شود؛ ولى اين موضوع هم کاملا ثابت نشده است.
دراین وبلاگ سعی شده است تا مطالب آموزنده ای دررابطه علم ژنتیک پزشکی قرارداده شود تا همه بازدید کنندگان بهره کافی را ببرند